_metode-za-razvoj-brzine.jpg "Metode za razvoj brzine")
Brzinu bi smo mogli definisati kao sposobnost čoveka da izvede određene pokrete za najkraće vreme u zadatim uslovima. Postoje tri osnovna oblika ispoljavanja brzine: vreme motoričke reakcije, brzina pojedinačnog pokreta i maksimalna frekfencija pokreta, dok se danas u literaturi pominju dodatna tri oblika ispoljavanja brzine: startna brzina, maksimalna brzina i brzinska izdržljivost.
Elementarni oblici ispoljavanja brzine relativno su nezavisni jedan od drugog, a brzinske sposobnosti čoveka su u velikoj meri specifične. Kod većine maksimalno brzih aktivnosti razlikujemo dve faze: faza povećanja brzine (faza "zaleta") i fazu relativne stabilizacije brzine. Iako se brzina ubraja u kondicijske sposobnosti većina autora smatra da to nije samo kondicijska sposobnost već i kordinacijska sposobnost.
Pri velikoj brzini kontrakcije veoma bitnu ulogu imaju brza mišićna vlakna, čiji je udeo u mišićima genetski određen, te se treningom može malo menjati. Promene koje se mogu izazvati odnose se na pojedine vrste vlakana na koja se treningom utiče putem selektivne hipertrofije brzih vlakana, dok će trening aerobne izdržljivosti izazvati umerenu hipertrofiju sporih vlakana. Dokaz tome vidimo kod većine današnjih sprintera koji imaju preko 70% brzih mišićnih vlakana (dok je svetski prosek 50%).
Dakle, postoji više manifestacija brzine, pa tako i postoje različiti treninzi za razvoj brzine. Trening brzine se deli na: trening brzine reakcije, trening ubrzanja, trening maksimalne brzine, trening brzinske izdržljivosti...
Brzina motoričke reakcije
Brzina reagovanja podrazumeva vreme reagovanja na jednostavne i složene reakcije. Za razvijanje brzine jednostavne reakcije koristi se nekoliko metoda: metoda ponavljanja, metoda rasčlanjivanja i senzorna metoda.
- Metoda ponavljanja - sastoji se u ponavljanju što je moguće bržeg regovanja na iznenadni znak ili promenu situacije u okruženju. Ova metoda dovodi do poboljšanja, nakon čega dolazi do stabilizacije gde dalji pomaci izostaju.
- Metoda raščlanjivanja - svodi se na analitički trening za brzinu reakcije u olakšanim uslovima i za brzinu pokreta koji prate osnovnu reakciju, tako se kod sprintera koristi visoki start pri kome je opterećenje ruku manje nego prilikom niskog starta. Holamn i Hetinger (2000) naglašavaju kako povećanje opterećanja produžava vreme reakcije, dok bolje razvijena izdržljivost i snaga pozitivno deluje na skraćenje vremena reakcije.
- Senzorna metoda - sastoji se od razvijanja sposobnosti registrovanja vrlo malih vremenskih intervala. Temelji se na povezanosti brzine reakcije i sposobnosti sportiste da razlikuje veoma male vremenske intervale. Sportista se prvo izlaže određenim signalima na koje treba što brže reagovati, ali tako da nakon svake reakcije ima povratnu informaciju od trenera o postignutom vremenu. Na primer, start i sprint 5m, nakon toga sportista ima zadatak da proceni vreme za koje je istrčao tih 5 metara i na kraju sportista pokušava postići vreme koje trener zadaje.
style="display:block; text-align:center;"
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="6919562611">
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="6919562611">
Metodika razvoja maksimalne brzine pokreta
Ispoljavanje maksimalne brzine zavisi u velikoj meri od razvijenosti drugih sposobnosti, znanja i osobina čoveka (snaga, fleksibilnost, konativne osobine, tehnika kretanja...). U metodici razvoja brzine izdvajaju se dva pravca: usavršavanje brzine određenih pokreta u celini i analitičko usavršavanje faktora od kojih zavisi brzina kretanja.
Za usavršavanje brzine vodeće su metode ponavljanja i intenzivno intervalna metoda. Intervali odmora trebaju biti toliko kratki da se razdražljivost centralnog nervnog sistema bitno ne smanji. Te dovoljno dugački da se pokazatelji vegetativnih funkcija mogu vratiti blizu polaznim vrednostima. U slučaju stabilizacije brzine upotrebljavaju se metoda razbijanja brzinske barijere. Ovaj fenomen je nazvan brzinska barijera, a kao njegovi uzroci se opisuju motorni trenažni sadržaji i prečesto ponavljanje maksimalnog intenziteta opterećenja. Stoga je potrebno, naručito u sprinterskom treningu, izbegavati prečesta ponavljanja trčanja maksimalnim intenzitetom i zameniti ih višestranom telesnom primenom sa naglaskom na vežbanje brzinske jačine (specifične vežbe sa dodatnim opterećenjem, višekratni skokovi, trčanje slabijim tempom), a tek u završnoj fazi razvoja brzine učestalije primeniti trening maksimalnog intenziteta (Hollman i Hettinger, 2000) i metoda gašenja.
Metodske smernice za trening brzine po Weineck- u (1995.)
S treningom brzine treba početi rano (od 7. do 12. godine) jer se na centralni nervni sistem i strukturu mišićnih vlakana u to vreme još može uticati. Uspeh treninga brzine primarno zavisi od intenziteta opterećenja povezanim sa sinhronizovanošću radnje i preciznošću kretanja. Pojava umora je znak za prekid treninga. Bitno je paziti na optimalan odnos opterećenja i oporavka (npr. Opterećenje 3-5 sekundi - aktivan odmor 1-1,5 minut).
Metodički koraci za razvoj brzine po Dintimanu (1997.)
- Bazični trening - Razvijaju se sve sposobnosti, osobine i znanja na osnovu kojih se može unaprediti brzina u datim etapama, a to su: snažna svojstva, izdržljivost, voljne karakteristike...
- Funkcionalna snaga i eksplozivni pokreti sa srednjim i velikim opterećenjima - Takve vežbe uključuju opterećenja u rasponu od 55-85% od 1RM (jednog maksimalnog ponavljanja).
- Balistika - Naglašena je velika brzina pojedinačnih pokreta.
- Pliometrija - Tehnika koja se bazira na brzoj izmeni ekscentrične i koncentrične kontrakcije u pojedinačnim i ponavljajućim pokretima.
- Specifična opterećenja - Naglašava se velika brzina u rasponu od 85-100% koja je odgovarajuća određenom sportu.
- Sprinterska izvedba i brzinska izdržljivost - Usavršava se tehnika sprinta i zadržavanje maksimalne brzine kroz što duže vreme.
- Trening iznad maksimalne brzine - Uključuje različite tehnike za razbijanje brzinske barijere i stabilizacije brzine.
Literatura:
Petković M., "Metodika sportskog treninga" (2004)
Tomić, dr M., "Sportski trening" (1971)
Tudor O. Bompa, "Celokupan trening za mlade pobednike " (2005)
Lee B., Vance F., Huan C., "Brzina, agilnost, eksplozivnost" (2003)
