_sistematizacija-programa-sportske-rekreacije.jpg "Sistematizacija programa sportske rekreacije")
Sistematskom primenom programa sportske rekreacije odgovarajućeg karaktera, obima i intenziteta opterećenja i optimalne učestalosti postižu se značajni efekti na: regulisanje metaboličkih promena i endokrino - metabolički antisklerotični efekat; povećanje funkcionalnih sposobnosti i stabilnosti endokrinog sistema; poboljšavanje aktivnosti fibrinolitičkog sistema krvi; uravnotežavanje energetske potrošnje i regulisanje telesne mase; jačanje kontraktilne sposobnosti miokarda; povećavanje elastičnosti krvnih sudova i povećanje funkcionalnih sposobnosti kardivaskularnog sistema; povećanje tolerancije na stres; obezbeđivanje značajnog antistresnog efekta; pozitivnu stimulaciju centralnog nervnog sistema; opuštanje i relaksaciju. Sistematska primena programa sportske rekreacije razvija adaptiranost (stanje koje odražava stepen spremnosti organizma za najefektivnije izvođenje mišićnog rada).
Izbor kriterijuma za sistematizaciju programa sportske rekreacije zavisi od više faktora, pre svega, od cilja i namene sistematizacije, što pokazuje široku zastupljenost programa sportske rekreacije u mnogim sferama života i rada savremenog čoveka. Programi sportske rekreacije mogu se sistematizovati prema različitim kriterijumima. Najčešće se to čini prema kriterijumima: vreme, prostor, učestalost vežbanja, stepen organizovanosti i broj učesnika.
Programi sportske rekreacije prema vremenu kada se provode
Programi sportske rekreacije, u odnosu na vreme kada se sprovode, imaju specifične zadatke, jer karakter i struktura potreba učesnika značajno zavise od vremena u kome se ispoljavaju. Prema vremenu kada se provode programi sportske rekreacije najčešće se sistematizuju u pet osnovnih grupa:
- Programi sportske rekreacije u procesu rada;
- Programi sportske rekreacije u svakodnevnom slobodnom vremenu;
- Programi sportske rekreacije u toku nedeljnog odmora;
- Programi sportske rekreacije u toku godišnjeg odmora;
- Programi sportske rekreacije u toku zdravstveno-preventivnih (aktivnih) odmora.
Programi sportske rekreacije prema mestu gde se provode
Programi sportske rekreacije prema mestu gde se provode, najčešće se uslovno sistematizuju na:
- Programe sportske rekreacije u mestu stanovanja (stan, kuća, naselje, grad, i sl.);
- Programe sportske rekreacije na radnom mestu (radne prostorije, slobodne zelene površine u krugu preduzeća, i sl.);
- Programe sportske rekreacije u prirodi (izletišta, šume, reke, jezera, more i sl.);
- Programe sportske rekreacije na specijalno izgrađenim objektima (sportsko-rekreativni centri, dvorane, hale, i sl.).
style="display:block; text-align:center;"
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="6919562611">
Programi sportske rekreacije prema učestalosti provođenja
Prema učestalosti provođenja, program sportske rekreacije uslovno se mogu sistematizovati na:
- Programe koji se provode tri do pet puta nedeljno, kojima se postiže optimalni adaptacioni efekti, odnosno sistematski pozitivan uticaj na organizam;
- Programi koji se provode redovno, jedan do dva puta nedeljno, koji obezbeđuju održavanje postojećeg nivoa sposobnosti, ali ne i njihov intenzivniji razvoj;
- Povremeni programi koji se provode s vremena na vreme, odnosno program kod kojih se ne uvažava princip sistematičnosti i redovnog vežbanja, pa su i efekti takvih programa ograničeni;
- Sezonski programi koji se upražnjavaju sezonski u zavisnosti od klimatskih uslova (zimi - skijanje, klizanje, i sl.; leti - plivanje, veslanje, i sl.).
Programi sportske rekreacije prema stepenu organizovanosti i nivou upravljanja
Prema stepenu organizovanosti i nivoima upravljanja moguća je sledeća sistematizacija programa sportske rekreacije:
- Samoinicijativni programi, odnosno programi koji se upražnjavaju samoinicijativno, bilo da se to čini individualno ili u krugu porodice, poznanika, prijatelja sl;
- Usmeravani ili delimično organizovani programi na koje upućuju i podstiču organizacije i institucije za sportsku rekreaciju i/ili sredstva javnih informisanja putem propagandnih akcija, kampanja i manifestacija;
- Organizovani programi koje programiraju, organizuju i neposredno vode stručnjaci za sportsku rekreaciju u okviru organizacija, institucija, radnih organizacija ili privatnih centara za sportsku rekreaciju;
- Kontrolisani modeli programa sportske rekreacije koje programiraju, organizuju i realizuju stručnjaci za sportsku rekreaciju;
- Programirano vežbanje u sportskoj rekreaciji, odnosno upravljanje procesom ostvarivanja željenih efekata programa.
Programi sportske rekreacije prema broju učesnika
Prema broju učesnika uobičajeno se programi sportske rekreacije sistematizuju u sledeće grupe:
- Individualni programi sportske rekreacije;
- Porodični programi i aktivnosti;
- Programi sportske rekreacije za manje grupe učesnika;
- Masovni programi i akcije
Programi sportske rekreacije prema njihovoj nameni
Prema nameni programi sportske rekreacije uslovno se sistematizuju u sledeće grupe:
- Programi sportske rekreacije opšte namene, koji su usmereni na: opšti nivo motoričkih, i funkcionalnih sposobnosti, nivo zdravstvenog stanja, nivo radnih sposobnosti, odmor, oporavak, relaksaciju, zabavu, razonodu, dobro raspoloženje;
- Programi sportske rekreacije selektivne namene, koji su usmereni na aktivan odmor, antizamor program, optimizaciju telesne mase, optimizaciju lokomotornog aparata, optimizaciju kardio-vaskularnog sistema, antistres program.
Programi sportske rekreacije prema kompleksnosti programa
Prema kriterijumu kompleksnosti, programi sportske rekreacije mogu se uslovno podeliti u sledeće grupe:
- Jednostavni (monostrukturni) programi sportske rekreacije, koji se sastoje od jednog sadržaja (hodanje, trčanje, plivanje, vožnja bicikla, veslanje, i sl.);
- Složeni (polistrukturni) programi sportske rekreacije, koji se u osnovi sastoje od jednog sadržaja aktivnosti, koja po svojoj motoričkoj strukturi spada u polistrukturne aktivnosti;
- Kompleksni programi sportske rekreacije, koji se sastoje iz više jednostavnih i složenih programa sportske rekreacije;
- Paketi programa sportske rekreacije, koji se sastoje od kompleksa jednog ili više jednostavnih, složenih i/ili kompleksnih programa.
Uslovnost ove sistematizacije određena je, pre svega, činjenicom da redovnost nekog programa najčešće nije uslovljena samim programom, već naprotiv, motivacijom svakog pojedinca da se više ili manje sistematski uključuje u odabrane programe sportske rekreacije. Pored toga nesumnjivo je da učestalost nekih programa zavisi i od objektivnih uslova: klimatskih, materijalnih, prostornih, ekonomskih i dr.
Navedena sistematizacija programa sportske rekreacije ukazuje na kompleksnost ovog područja i mogućnost primene odgovarajućih programa sportske rekreacije u svim segmentima prostora i vremena savremenog čoveka.
Literatura:
Teorija sportske rekreacije - Mithat Blagajac
