_Socioloski-pristup-sportu-III.jpg "Sociološki pristup sportu III")
Kao način prizvodnje društvenog života, sport proizvodi pobednike i poražene, a sve to proizlazi iz reprodukcije suparništva i takmičarskog duha. On poprima određene sadržaje, karakter, pravce i vrednosti u zavisnosti od konkretno istoriskih uslova, strukture društva u čijim se okvirima razvija. Sportska takmičenja, na različite načine, izražavaju vrednosti i odnose koji realno postoje u društvu i među ljudima.
Tražeći odgovore na postavljanje pitanja, sociolozi konstatiraju da se privlačnost sporta ogleda u sledećem:
- Sport kao fizička aktivnost je plodotvoran zbog razvoja indivivualnih fizičkih snaga i kao takav privlačan je za celokupnu populaciju, posebno za mlade ljude;
- Kao igra i zabava, sport ispunjava slobodno vreme mladih, stvara zadovoljstvo i podiže radost življenja;
- Sport je aktivnost koja iskušava i potvrđuje vlastite mogućnosti, suočava s novim izazovima i životnim avanturama; on je svojevrsna laboratorija u eksperimentiranju novim životnim iskustvima;
- Sport je dobrovoljno i nenametnuto druženje; u njemu se ostvaruje specifična sprega individualnosti i zajedništva (spremnost za saradnju, sposobnost da se žrtvuje);
- Za neke pojedince i grupe, sport je privlačan kao posao, profesija, kao obrt koji je dobio svoje značajno mesto u društvenoj podeli rada;
- Sport privlači mlade kao biznis i oblik priveđivanja koji donosi značajno, a ponekad i nadprosečne prihode; ova funkcija sporta manifestuje se i kroz statusnu potrošnju;
- Sport kao spektakl privlači veliki broj ljudi; zahvaljujući spektaklu koji se troši kao svaka druga roba, razvio se sportski turizam u obliku novog,"putujućeg čovječanstva";
- Sport mlade ljude privlači zbog svog rituala, koji se ponavlja na sportskim borilištima proizvodeći svoje junake i žrtve;
- Sport je oblik verbalne i nevrbalne komunikacije putem koje se šalju i primaju poruke (simboli, pokreti, govor tela, izraz lica itd..);
- Sport je kanal društvene pokretljivosti i afirmacije; naročito dobija na značaju kada su drugi institucionalni kanali zatvoreni za društvenu promociju mladih;
- Sport stvara svoje idole, zvezde sporta sa kojima se mnogi identifikuju; idoli se prizvode tako da se brzo troše i kratko traju;
- Sport je privlačan jer se doživljava kao nešto izuzetno, nesvakidašnje i nerutinski;
- Sport je "upleten u određenu društvenu situaciju" ekonomije, politike, kulture, propagande, reklame itd.
Sociologija sporta pokušava naći odgovor na pitanja konteksta i društvene uslovljenosti sporta. Njen razvoj nije prosta posledica razvoja savremene sociologije, njenog rasprostiranja na sve novije i novije pojave. Taj razvoj nije, kako neki misle, izraz mode u odnosu na druga sociološka istraživanja. Sociologija sporta je odgovor na najrealnije potrebe sportskog pokreta, neposredni rezultat tih potreba; ona ukazuje na usku zavisnost između razvoja sporta i razvoja određenih područja društvnog života, određenih pojava kulture i civilizacije.
style="display:block; text-align:center;"
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="7364782146">
Uticaj sporta na masovnu kulturu i obrnuto. Uzajamni odnosti sporta i politike, sporta i religije - pitanja su koja za svoje objašnjenje moraju uzimati u obzir društveni okvir, savremene tokove u kojima dominira industijalizacija i urbanizacija.
Prateći istraživanja sporta, uvidelo se da postoji "poremećena" ravnoteža u ovom području između radova bioloških i psihobioloških nauka i studija društvenih nauka (sociologija, antropologija i društvena psihologija), što dovodi u pitanje potpuno poznavanje sporta, ove nove društvene činjenice".
Sociološki pristup sportu je umnogome specifičan. Elemente za teorijski pristup sociologiji sporta činili bi:
- Čovek kao akter i nositelj određenih aktivnosti;
- Uloga kao očekivano ponašanje;
- Sportski događaj ili utakmica koja okuplja aktere.
S obzirom da sociologiju sporta zanima celina društvenosti, u prvom planu njenih istraživanja nalazi se sportski događaj. Sportski događaj čine igrači (akteri), posrednici i navijači. Igrači su svakako najvažniji u najistaknutiji, jer bez njih nema utakmica i takmičenja. Za sociološko istraživanje aktera (igrača), zanimljiv je pre svega njihov međusobni odnos, odnos starijih prema mlađim igračima, odnos prema publici, sudijama, trenerima, upravi, funkcionerima i pomoćnom osoblju. Tako su značajni odnosi igrača prema lokalnoj sredini, porodici, školi, fakultetu i njihovo ponašanje u svakodnevnom životu.
Posrednici u sportu su: pedagozi fizičke kulture, treneri, sudije, funkcioneri, sprotski novinari i u poslednje vrijeme, sve češće, sponzori. Pedagozi fizičke kulture su posrednici između budućih sportista i klubova. Oni naročito teba da poznaju način uspešnog selektovanja sportskih talenata. Njihov odnos, način komuniciranja s mladima, može uticati na njihovo privlačenje ili odbijanje od sporta. Treneri imaju dvostruko ponašenje prema sportu; oni su stručnjaci i pedagozi. Nažalost, najčešće se ističe samo stručna dimenzija, koja je nesumnjivo važna, ali vrlo često ostaje ogoljena, bez nužne pedagoške dimenzije, istinskog ljudskog susreta i delovanja. S druge strane, treba istaći da nije dovoljno samo posedovati znanje, nego je potrebno i znati preneti ga. Školovanje trenera zahteva veću pedagošku i stručnu pažnju, jer su oni veoma značajni posrednici i uzori u sportu. Funkcioneri ili "spolja stojeći učesnici u sportu" ranije su radili na amaterskoj osnovi. Danas su to najčešće plaćeni funkcioneri u razlitičim sportskim klubovima i savezima. Oni su značajni jer prenose društvene vrednosti u sport. Kao posebnu kategoriju posredovanja, treba spomenuti sportsku birokratiju, koja nameće svoje obrasce ponašanja i komuniciranja u sportu. Ona je potrebna kao organizovana struktura sportskog života, ali se vrlo često javlja i kao njegova kočnica.
Sudija i njihovo suđenje je uzok mnogih nesporazuma. Komunikacija između igrača i sudije poremećena je zbog pobede po svaku cenu. Iako postoji velika normiranost i kontrola suđenja u sportu, svedoci smo čestih incidenata zbog ogoljene komerijalizacije sporta. Nesporazumi nastaju i zbog toga što su sprotista najčeće i profecionalci, a sudije amateri ili pouprofesilonalci. Možda je izlaz u stvaranju profesionalnih sudiskih organizacija.
Sportski novinari su među najznačajnijim posrednicima, jer utiču na javno mnjenje u odnose u sportu. Sportsko novinarstvo je vid komunikacije koje može širiti ili sužavati dimenziju sportskog uspeha, odnosno neuspeha. Novinari afirmišu društvene vrednosti i mogu presudno uticati, svojim izveštavanjem, na popularnost određenih sportova. Oni stvaraju idole, kultove i sportske zvijezde.
Sportski novinari utječu na raspirivanje strasti kod navijača i svih onih koji se zanimaju za sport. Analiza sadržaja je pokazala da je zastupljenost sportskog prostora u listovima koji nisu specijalizirani za sport 20%. Koristeći kvantitativnu i kvalitativnu alanizu sportskog izveštavanja, mogu se otkriti zanimljivi podaci o zastupljenosti ne samo pojedinog sporta, već i kluba, kao i zanimljivi podaci o igračkim vrednostima koje se traže u pojedinom sportu. Takođe treba razlikovati profesionalno izveštavanje od senzacionalizma. To je naručito značajno jer sportsko novinarstvo usmerava sportsku publiku. Sportski novinari mogu propagirati masovni sport ili samo vrhunski i takmičarski sport. Zagovaranje masovnog bavljenja nekim sportom znači da se vodi računa o njegovoj osnovi, o sportu kao pokretu fizičke kulture.
Sponzori su danas dominantni posrednici u sportu. To je marketinško-komercijalni odnos i novoprorađena komunikacija između sponzora i sportskih klubova. Kod nas je to još uvijek u začetku, neka vrsta "bukvara za početnike". Sponzorstvo u sportu još uvijek nije jasno definisano. Sponzori kao da ne shvaćaju da je njihovo mesto samo u "predvorju" sporta. Neovlašćeno mešanju u stučni rad može dovesti samo do kontraproduktivnih efekata.
Sport se pretvorio u spektakl, tako da publika sve više dobija na značaju. Zbog brojnosti i nasilničkog ponašanja navijanje postaje sve važnija pojava kako s društvenog, tako i sa naučnog stanovišta. Navijanje ima dva značenja. Jednom je to iskazivanje privrženosti prema određenom klubu, kroz pojačanu emocionalnu razmenu navijača i aktera na terenu. Ta privrženost može se kretati od razočarenja, očajanja i besa, pa sve do radovanja i euforije. S druge strane, vidljiva je pristranost, iracionalni karakter i iracionalna društvenost. Unutar svake sportske publike mogu se izdbojiti neposredni gledaoci sporskih događaja, navijači i navijačko jezgro (gangovi). U centru (jezgra navijača) nalaze se najodaniji, najfanatičniji i najupućeniji navijači. Njih često smatraju zanesenim ili "ćaknutim" tipom navijača. Nasuprot njima, stoji "hladni" tip navijača i posmatrača sportskih događaja. Navijači se razlikuju od sportske publike po čvršćoj i stalnijoj formi. Sociološko istraživanje interesuje, prije svega, socijalno poreklo navijača, društveni položaj, obrazovni nivo itd.
