_Struktura-licnosti-sportista-i-menadzera-u-sportu.jpg "Struktura ličnosti sportista i menadžera u sportu")
Jedno od starih pitanja koje postavljaju socilozi, psiholozi i eksperti, ali i laici, odnosi se na pretpostavku da postoji specifična struktura ličnosti sportista koja ih razlikuje od ne sportista i koja odlučujuće utiče na njihov sportski uspeh. Na sličan način, postavlja se i pitanje: Da li postoji specifična struktura ličnosti menadžera u sportu koja odlučujuće utiče na njihovu uspešnost?
Ova pitanja se pominju zajedno pošto se menadžeri u sportu često regrutuju od ranijih, najčešće vrhunskih sportista (bez obzira na stepen i nivo obrazovanja), te se može pretpostaviti da sportisti i menadžeri u sportu, tokom bavljenja sportom, razvijaju neke slične karakteristike ličnosti.
Dosadašnja istraživanja u sociogiji i psihologiji sporta odnosila su se na proučavanje pojedinih grupa osobina ličnosti i društveni status pojedinca, zatim crta temperamenta, motiva, interesovanja i stavova, a manje i na intelektualne sposobnosti i na njihovu povezanost sa sportskim uspehom. Na osnovu ovih istraživanja, konstatovano je sledeće:
- Pojedine grupe osobina značajno razlikuju sportiste od ne sportista. Izvesne razlike utvrđene su i među sportistima koji se bave različitim sportovima. To može da znači da se pojedinci opredeljuju za određene sportove jer imaju neke crte ličnosti koje doprinose njihovoj sportskoj uspešnosti, u poređenju sa onima koji te osobine nemaju ili su razvijene u manjoj meri i koji, zbog toga, ne postižu zapaženi sportski uspeh;
- Bavljenje određenim sportom doprinosi usavršavanju i razvoju pojedinih sposobnosti i osobina koje, potom, dodatno doprinose sportskom uspehu. Ovi rezultati ukazuju da bavljenje sportom može doprineti razvoju i usavršavanju onih osobina koje neposredno utiču na sportski uspeh. Pretpostavka je, takođe, da bavljenje određenim sportom deluje selektivno na razvoj onih osobina i sposobnosti koje mogu uticati na uspeh u tom sportu. To, nadalje, znači da oni koji nemaju odgovarajući potencijal sposobnosti i osobina ličnosti zaostaju u sportskom razvoju i napuštaju takmičarski i vrhunski sport.
O odnosu osobina ličnosti i uspešnosti u sportskoj aktivnosti postoje različita shvatanja, kao i u tumačenju pomenutih rezultata istraživanja. Ova se shvatanja mogu svesti na sledeće:
- Po jednom mišljenju, postoji "adekvatna" ličnost ili "model" sportiste uopšte, pa čak i za pojedine vrste sportova. To pretpostavlja postojanje specifične strukture ličnosti, u poređenju sa ličnosti nesportista, kao i uverenje da se sportisti po strukturi ličnosti razlikuju u zavisnosti od vrste sporta kojim se bave;
- Po drugom shvatanju, ne postoje značajne razlike u strukturi ličnosti sportista i nesportista. To bi moglo da upućuje na zaključak da ličnost, svojom strukturom, dinamikom i razvojem ne predstavlja značajan faktor sportske aktivnosti i uspeha u sportu, što svakako nije tačno;
- Većina stručnjaka, oslanjajući se na rezultate istraživanja, kao i na iskustvena saznanja, smatra da se opravdano može govoriti o izvesnim razlikama u ličnosti sportista i nesportista i da se tim razlikama može objasniti uspeh jednih i neuspeh ili manji uspeh drugih osoba. Međutim, ostaje još uvek sporno shvatanje o postojanju "tipa" ličnosti sportiste.
Istraživanja su takođe ukazala na važnost i razvijenost pojedinih osobina sportista i na njihov doprinos sportskom uspehu. Konstatovano je da su razlike veće u pogledu intenziteta pojedinih osobina, u okviru grupa sportista, kao i između grupa sportista i grupa nesportista, nego u faktorskoj strukturi njihove ličnosti.
Među osobinama ličnosti sportista, utvrđeno je da su naročito važna sledeća svojstva (Lazarević, (1987):
- Opšta emocionalna stabilnost kojoj doprinose snaga ega, kontrolisane emocionalne reakcije u situacijama postignuća i smanjena neurotičnost;
- Evaluativna usmerenost prema sportu, izražena u pozitivnim stavovima prema sportu, treningu i takmičenju;
- Orijentacija na uspeh sa razvijenim opštim motivom postignuća i motivom sportskog postignuća;
- Socijalna otvorenost, izražena kao ekstravertnost, socijalna smelost i prosocijalna usmerenost;
- Samokontrola kojoj doprinosi: razvijen superego (pouzdanost, istrajnost), snaga ega (emocionalna stabilnost) i odsustvo neurotičnosti.
Navedeni faktori ličnosti sportista ukazuju na potrebu upoznavanja naročito dve grupe osobina sportista i menadžera u sportu: kognitivno-evaluativnu usmerenost - izraženu u racionalnom pristupu i učešću u sportu i emocionalnu stabilnost i nivo samokontrole, odnosno stepen neurotičnosti u kritičnim situacijama u sportu i životu.
