_miologija.jpg "Miologija")
Miologija jeste nauka o mišićima. Mišić (musculus) je organ čije su glavne odlike sposobnost grčenja (kontrakcije) i opuštanja (relaksacije). Mišićno tkivo se razvija iz srednjeg klicinog lista, mezoderma. Po svojoj građi mišići su poprečno-prugasti, skeletni, srčani i glatki. Poprečno-prugaste mišiće i srčani mišić izgrađuju mišićni snopovi koji su međusobno odvojeni vezivnim pregradama (perimisium).
Svaki mišićni snop izgrađuju poprečno-prugasta mišićna vlakna koja se pružaju paralelno jedna uz druga, međusobno razdvojena finim vezivnim pregradama (endomisium). Mišićna vlakna imaju tanki omotač (sarkolema). Svako mišićno vlakno ispunjeno je citoplazmom (sarkoplasma) u kojoj se nalazi veliki broj jedara. U sarkoplazmi se nalaze tanke niti, miofibrile koje su nosioci kontraktilnih osobina mišićnog vlakna. Izgled poprečno-prugastih mišićnih vlakana potiče od miofibrila koje poseduju šira tamna i uža svetla polja.
Glatki mišići su izgradeni od glatkih mišićnih ćelija (vlakana) koje se udružuju u mišićne snopove i grade slojeve u zidovima cevastih organa. Glatka mišićna ćelija sadrži samo jedno jedro. Unutrašnjost ćelije ispunjava sarkoplazma u kojoj se pored tečnosti i organela nalaze miofibrile koje nisu poprečno prugaste, kao poprečno-prugasta mišićna vlakna.Mišić se sastoji iz mesnatog i tetivnog dela. Tetive mišića su produžeci dela vezivnog tkiva mišića. One se nalaze na krajevima mišića, vezuju se za kost i preko njih se prenosi snaga mišićne kontrakcije na skelet.
Poprečno prugasti mišići su inervisani motornim nervnim vlaknima, preko moždanih ili kičmenih živaca i njihovo dejstvo se, uglavnom, odvija pod uticajem naše volje i svesti. Glatki mišići i srčani mišić inervišu vegetativna nervna vlakna čije dejstvo nije pod uticajem naše volje i svesti.Prema obliku, skeletni mišići se dele na duge, kratke i pljosnate. Dugi mišići se odlikuju velikom amplitudom pokreta i nalaze se na udovima. Kratki mišići se odlikuju malom amplitudom pokreta i nalaze se obično duž kičmenog stuba, na šakama i stopalima.
Pljosnati mišići se nalaze u predelu trupa i odlikuju se pljosnatim telom i dugom, tankom i pljosnatom tetivom (aponeurosis). Skeletni mišići su po funkciji, pregibači (fleksori), opružači (ekstenzori), primicači (aduktori), odmicači (abduktori), uvrtači (pronatori), izvrtači (supinatori) i obrtači (rotatori).
Mišići glave
Mišići glave se dele na dve grupe, površnu i duboku. Površni mišići glave, mimični mišići daju licu izraz osoben za svakog čoveka i odražavaju duševno stanje. Mimični mišići su grupisani kružno ili zrakasto oko usnog, nosnog, međukapačnog otvora oka i ušnog otvora. Svi mimični mišići oživčeni su završnim granama živca lica (n. facialis).
style="display:block; text-align:center;"
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="6919562611">
Duboki mišići glave, mišići žvakanja (mastikatorni mišići), predstavljaju snažne parne mišiće koji svojim dejstvom na donju vilicu (mandibula) učestvuju u žvakanju hrane. Svi ovi mišići se jednim svojim krajem pripajaju sa kostima lobanje a drugim za granu donje vilice (ramus mandibulae).
Svi ovi mišići su oživčeni bočnim granama donjoviličnog živca (n. mandibularis). Ovu grupu čine: maseterični mišić (m. masseter), slepoočni mišić (m. tempomlis), spoljašni i unutrašnji krilasti mišić (m. pterygoideus lateralis et m. pterygoideus tnedialis).
Mišići vrata
Mišići prednje strane vrata
Površni mišići prednje strane vrata su raspoređeni u unutrašnju i spoljašnju grupu. Mišići unutrašnje grupe se nalaze iznad i ispod podjezične kosti (os hyoideum). Mišići koji se nalaze iznad hioidne kosti nazivaju se nathioidni mišići (mm. suprahyiodei). Mišići koji se nalaze ispod podjezične kosti nazivaju se pothioidni mišići (mm. infmhyoidei). U polju od ovih mišića leži bočni pregibač glave (m. sternocleidomastoideus), veliki mišić koji se pruža od grudne i ključne kosti, koso i naviše do slepoočne i potiljačne kosti. Ovaj mišić oživčavaju jedanaesti moždani živac (n. accessorius) i vratni živčani splet (plexus cervicalis). Pri njihovom obostranom dejstvu pregibaju se glava i vrat unapred (anteroflexio). Pri njegovoj jednostranoj kontrakciji savija se vrat na svoju stranu (lateroflexio) a okreće lice na suprotnu stranu. Duboke mišiće prednje strane vrata čine unutrašnja i spoljašnja grupa. Mišići spoljašnje grupe su skalenski mišići (mm. scaleni) koji su oživčeni vratnim živčanim spletom, a po funkciji su pregibači glave, prednji (anteroflexio) i bočni (lateroflexio). Mišići unutrašnje grupe su pretkičmeni mišići (mm. prevertebrales).
Mišići zadnje strane vrata
Ovi mišići se nalaze iza vratnog dela kičmenog stuba i raspoređeni su u četiri sloja.
Mišići grudnog koša
Mišići grudnog koša dele se na dve grupe, površne i duboke. Grupa površnih mišića grudnog koša pruža se od zidova grudnog koša do kostiju ramenog pojasa. Na prednjem zidu grudnog koša je veliki grudni mišić (m. pectoralis major), ispod kojeg su mali grudni mišić (m. pectoralis minor) i potključni mišić (m. subclavius). Bočni zid grudnog koša pokriva široki i pljosnati mišić, prednji zupčasti mišić (m.serratus anterior).Duboku grupu mišića grudnog koša čine medurebarni mišići, spoljašnji i unutrašnji (mm. intercostales externi et interni). Ovi mišići učestvuju u procesu disanja.Prečaga (diaphragma) je široka i snažna mišićno-tetivna ploča koja u potpunosti razdvaja grudnu od trbušne duplje. Dijafragma se sastoji iz dva dela, središnjeg, tetivnog (centrum tendineum) i obodnog, mišićnog (pars muscularis). Dijafragmu oživčava prečažni živac (m. phrenicus). Na prečagi su tri otvora za prolazak: aorte (hiatus aorticus), jednjaka (hiatus oesophageus) i donje šuplje vene (foramen venae cavae inferioris). Prečaga je glavni disajni mišić.
Mišići trbuha
Mišići prednje-bočne grupe trbuha
Ovu grupu čine pravi trbušni mišić (m.rectus abdominis), a bočno su mišići poređani u tri sloja, na površini je spoljašnji kosi trbušni mišić (m. obliguus abdominis externus), u sredini je unutrašnji kosi trbušni mišić (m. obliquus abdominis internus) a najdublje je postavljen poprečni trbušni mišić (m. transversus abdominis). Ovi mišići su široki i pljosnati a njihovi unutrašnji krajevi nastavljaju se širokim i pljosnatim tetivama (aponeuroze), koje oko pravog mišića trbuha grade tetivni omotač (vagina m. recti abdominis). Duž središnje linije trbuha apeneuroze grade uzdužnu tetivnu tvorevinu, belu liniju (linea alba). Mišiće prednje-bočne grupe trbuha inerviše šest poslednjih medurebarnih živaca (VII-XII), a oni svojim tonusom održavaju trbušne organe u fiziološkom položaju, dok svojom kontrakcijom učestvuju u disanju, pražnjenju mokraćne bešike i creva, porođaju, povraćanju. Na prednje-bočnom trbušnom zidu postoje osetljiva mesta u predelu kojih mogu da nastanu kile (herniae). Najvažnija osetljiva mesta prednjebočnog trbušnog zida su preponski kanal (canalis inguinalis) i butni prsten (anulus femoralis)
Mišići zadnje grupe trbuha
Mišići zadnje grupe trbuha uglavnom su u sastavu mišića leđa.
Mišiće leđa čine površni i duboki mišići. Površni su široki i pljosnati mišići koji polaze sa rtnih nastavaka kičmenih pršljenova, pružajući se ka kostima ramenog pojasa ili ka zadnjim delovima rebara. Ovi mišići prelaze u okolne predele vrata, gornjeg uda i slabinski deo trupa. Sasvim na površini ovog sloja nalaze se dva velika mišića, trapezni mišić (m. trapezius) i najširi ledni mišić (m. latissimus dorsi). Grupa dubokih mišića su dve uzdužne mišićne mase, postavljene bočno u odnosu na rtne nastavke i duž čitavog kičmenog stuba. Ovi mišići održavaju normalan pravac i zakrivljenost kičmenog stuba i njegovu stabilnost pri složenim pokretima, i povezuju sve njegove delove u jednu funkcionalnu celinu. Pri obostranom dejstvu ovi mišići snažno opružaju kičmeni stub (extensio) u celini. Pri jednostranom dejstvu ovi mišići pregibaju bočno kičmeni stub (lateroflexio) ili ga uvrću oko vertikalne osovine (torsio).
Mišići gornjeg ekstremiteta ili ruke
Mišići ramena
Mišići ramena su raspoređeni oko zgloba ramena. Neki od ovih mišića delimično pripadaju i mišićima grudnog koša i leđa. Spolja rameni zglob pokriva deltasti mišić (m. deltoideus). Iza ramenog zgloba nalaze se: podlopatični mišić (m. subscapularis), nadgrebeni i podgrebeni (m. supraspinatus et m. infraspinatus), mali i veliki obli mišić (m. teres minor et m. teres major). Mišići ramena inervisani su bočnim granama ramenog živčanog spleta (plexns bmchialis), osim deltastog i malog oblog mišića koje inerviše n. axillaris. U topografskom, a posebno funkcionalnom pogledu u mišiće ramena spadaju mišići grudnog koša (m. pectoralis major et minor, m. subclavius i m. serratus anterior), kao i površni mišići leđa (m. trapezius, m. latissimns dorsi, mm. rhomboidei i m. levator scapulae).
Pazušna jama (fossa axillaris) se nalazi na unutrašnjem delu korena ruke. U pazušnoj jami nalaze se veliki krvni sudovi, pazušna arterija (a. axillaris), pazušna vena (v. axillaris), rameni živčani splet (plexus brachialis) koji vaskularizuju i inervišu čitavu ruku.
Mišići nadlakta
Mišiće nadlakta čine prednja i zadnja grupa. U prednjoj grupi nalaze se tri mišića, dvoglavi mišić nadlakta (m. biceps brachi), kljunsko-ramenični mišić (m. coracobrachialis) i nadlakatni mišić (m. brachialis). Svi mišići ove grupe inervisani su mišićno-kožnim živcem (n. musculocutaneus). Dvoglavi mišić nadlakta (m. biceps brachi) je snažan mišić vretenastog oblika koji se sastoji iz dve glave, duge (caput longum) i kratke (caput breve), a deluje kao pregibač (flexor) i izvrtač (snpinator) podlakta. U zadnju grupu mišića nadlakta spada troglavi mišić nadlakta (m. triceps brachi) koji se sastoji od tri glave - duge (caput longum), spoljašnje (caput latemle) i unutrašnje (caput mediale). Ovaj mišić inervišu vlakna žbičnog živca (n. radialis) a deluje kao opružač (extensio) podlakta.
Mišići podlakta
U podlaktu se nalazi 20 mišića koji su podeljeni u tri grupe, prednju, spoljašnju i zadnju. Većina ovih mišića pripaja se na čvorovima (epicondylus) ramene kosti (humerus).U prednjoj grupi nalazi se 8 mišića raspoređenih u 4 sloja. U prvom, površnom sloju nalaze se obli uvrtač podlakta (m. pronator teres), spoljašnji pregibač šake (m. flexor carpi radialis), dugi dlanski mišić (m, palmaris longus), unutrašnji pregibač šake (m. flexor carpi ulnaris). U drugom sloju je površni pregibač prstiju (m. flexor digitorum superficialis), a u trećem, dugi pregibač palca (m. flexor pollicis longus) i duboki pregibač prstiju (m. flexor digitorum profundus). U četvrtom, najdubljem sloju nalazi se četvrtasti uvrtač podlakta (m. pronator quadratus). Mišići prednje grupe podlakta svojim dejstvom vrše pregibanje (fleksijii) ručja i prstiju šake, i uvrtanje (pronaciju) podlakta. Sve mišiće prednje grupe, inerviše središnji živac (n. medianus), osim unutrašnjeg pregibača šake i unutrašnje polovine dubokog pregibača prstiju.U spoljašnjoj grupi nalaze se četiri mišića, rasporedeni u dva sloja, površnom i dubokom. U površnom sloju su ramenično-žbični (m. brachioradialis), dugi spoljašnji opružač šake (m. extensor carpi radialis longus) i kratki spoljašnji opružač šake (m. extensor carpi radialis brevis), a u dubokom - izvrtač podlakta (m. supinator). Mišići spoljašnje grupe podlakta vrše opružanje (ekstenziju) ručja i izvrtanje (supinaciju) podlakta.U zadnjoj grupi nalazi se osam mišića raspoređenih u dva sloja, površnom i dubokom. U površnom sloju su: zajednički opružač prstiju (m. extensor digitorum), posebni opružač malog prsta (m. extensor digiti minimi), unutrašnji opružač šake (m. extensor carpi ulnaris) i lakatni mišić (m. anconeus). U dubokom sloju su dugi odvodilac palca (m. abductor pollicis longus), kratki opružač palca (m. extensor pollicis brevis), dugi opružač palca (m. extensor pollicis longus) i posebni opružač kažiprsta (m. extensor indicis). Mišići zadnje grupe podlakta vrše opružanje ručja i prstiju šake. Svi mišići spoljašnje i zadnje grupe podlakta inervisani su žbičnim živcem (n. radialis).
Mišići šake
Svi mišići šake nalaze se na njenoj prednjoj, dlanskoj strani (palma manus) i raspoređeni su u tri grupe, unutrašnju koja odgovara malom prstu (mm. eminentiae hypothenaris), srednju, koja se nalazi ispred ili između kostiju doručja (metacarpus) i spoljašnju, koja odgovara palcu, (mm. eminemiae thenaris). Sve mišiće šake inervišu dva živca, središnji (n. medianus) i lakatni živac (n. ulnaris).
Mišići donjeg ekstremiteta ili noge
Mišići bedra
Mišići bedra su podeljeni u dve grupe, unutrašnju i spoljašnju.Unutrašnju grupu mišića bedra čini bedreno-slabinski mišić (m. iliopsoas).Mišići spoljašnje grupe pokrivaju spolja karličnu kost i rasporedeni su u tri sloja. U površnom sloju nalaze se veliki sedalni mišić (m. gluteus maximus) a spolja od njega, mišić zatezač butne fascije (m. tensor fasciae latae). U srednjem sloju je srednji sedalni mišić (m. gluteus medius), a u dubokom sloju, nalaze se mali sedalni mišić (m. gluteus medins) i grupa pelvitrohanteričnih mišića.
Potpreponski zjap (hiatus subinguinalis) se nalazi na prednjoj strani korena noge, između prednje ivice karlične kosti i preponske veze. Kroz ovaj zjap prolaze, butna arterija i vena (a. et v. femoralis) i butni živac (n. femoralis).
Mišići buta ili natkolenice
Mišići buta su raspoređeni u tri mišićne grupe, prednju, unutrašnju i zadnju.Prednju grupu čine terzijski (m. sartorius) i četvoroglavi mišić buta (m. quadriceps femoris). Oba mišića inerviše butni živac (n.femoralis). Četvoroglavi mišić buta je snažan mišić koji pokriva prednju stranu butne kosti, a izgraden je od četiri glave ili mišića. To su pravi mišić buta (m. rectus femoris) i tri stegnena mišića, spoljašnji, srednji i unutrašnji (m. vastus lateralis, intermedius et medialis) koji se donjim krajevima spajaju u visini baze čašice (patella), odakle se nastavljaju snažnom, završnom tetivom (lig. patellae) koja se pripaja na golenjačnom ispupčenju (tuberositas tibiae). Ovi mišići snažno opružaju potkolenicu u zglobu kolena a pregibaju but u zglobu kuka.Mišići unutrašnje grupe buta su češljasti mišić (m. pactineus), dugački privodilac (m. adductor longus), kratki privodilac (m. adductor brevis), veliki privodilac (m. adductor magnus) i unutrašnji pravi mišić buta (m. gracilis). Mišići ove grupe su privodioci (aduktori) buta a oživčeni su zapornim živcem (n. obturatorius), i delimično butnim (n. femoralls) i sedalnim živcem (n. ischiadicus).U zadnjoj grupi su dvoglavi mišić buta (m. biceps femoris), polužilasti mišić (m. semitendinosus) i poluopnasti mišić (m. semimembranosus), a oživčeni su sedalnim živcem (n. ischiadicus). Ovi mišići vrše pregibanje potkolenice u zglobu kolena i opružanje buta u zglobu kuka.
Zatkolena jama (fossa poplitea) se nalazi na zadnjoj strani zgloba kolena. U zatkolenoj jami nalaze se veliki krvni sudovi, zatkolena arterija i zatkolena vena (a. et v. poplitea), i živci, sedalni (n. ischiadicus) i njegove završne grane, golenjačni (n. tibialis) i zajednički lišnjačni živac (n. fibularis communis).
Mišići potkolenice
Mišići potkolenice su podeljeni u tri grupe: prednju, spoljašnju i zadnju. Ovi mišići se svojim gornjim krajevima pripajaju uglavnom sa kostima potkolenice, golenjače i lišnjače, i nastavljaju se dugim žilastim tetivama koje prelaze u stopalo na kome se završavaju. U prednjoj grupi mišića potkolenice nalaze se obično četiri mišića: prednji golenjačni (m. tibialis anterior), dugi opružač prstiju (m. extensor digitorum longus), dugi opružać palca (m. extensor hallucis longus) i treći lišnjačni mišić (m. peroneus tertius). Sve ove mišiće inerviše duboki lišnjačni živac (n. fibularis profundus). Mišići ove grupe su, uglavnom, opružači stopala i prstiju i oslanjaju stopalo na petu. U spoljašnjoj grupi nalaze se dva mišića: dugi lišnjačni (m. peroneus longus) i kratki lišnjačni (m. peroneus brevis) koje inerviše površni lišnjaćni živac (n. fibularis superflcialis). U zadnjoj grupi mišići se nalaze u dva sloja. Površni sloj čine troglavi mišić lista (m. triceps surae) koji je izgrađen od dva mišića: dvoglavog lisnog mišića (m. gastrocnemius) i lisnog mišića (m. soleus), i tabanski mišić (m. plantaris). Ovi mišići se spajaju svojim donjim krajevima i prelaze u snažnu Ahelovu tetivu (tendo calcaneus-achilis), koja se pripaja na petnoj kosti. Svojim dejstvom troglavi mišić lista podiže telo, jer se noga oslanja o podlogu prstima, dok je peta podignuta. 1 dubokom sloju nalaze se četiri mišića: zatkoleni (m. popliteus), dugi pregibač prstiju (m. flexor digitoru.n longus), zadnji golenjačni (m. tibialis posterior) i dugi pregibač palca (m. flexor hallucis longus). Svi mišići ove grupe oživčeni su golenjačnim živcem (n. tibialis). Mišići ove grupe vrše, uglavnom pregibanje stopala (plantarnu fleksiju) i pregibanje prstiju stopala.
Mišići stopala
Mišići stopala su podeljeni na dve grupe: gornju i donju. Na gornjoj (dorzalnoj) strani stopala nalaze se dva mišića, a na donjoj (plantarnoj) strani stopala nalaze se mišići rasporedeni u tri grupe: unutrašnju, namenjenu pokretanju palca, srednju, namenjenu pokretanju II, III i IV prsta i spoljašnju, namenjenu pokretanju malog prsta.
