_Ekranizacija_sporta_u_srbiji.jpg "Ekranizacija sporta u Srbiji")
Nedavno odigran večiti derbi između Crvene zvezde i Partizana u fudbalu, uz pomoć oka televizijske kamere ispratilo je milion pristalica fudbala u Srbiji. Iako je prvi gradski derbi dva najpopularnija kluba u Srbiji odigran još 1946. kada televizija nije ni postojala, tek tehnološkom inovacijom i uvođenjem televizije kao poslednje reči savremene informativne tehnologije daleke 1961. godine prvi integralni televizijski prenos večitog derbija između Zvezde i Partizana dao je novu dimenziju okršaju "crveno - belih" i "crno - belih."
Pokretna slika koja je te davne 1961. godine dopirala do malobrojnih domova Beograđana i uopšte žitelja bivše Jugoslavije, bila je revolucionarna novina u svetu tehnoloških komunikacija. Prenos utakmice je realizovan iz prostora velike dvorane beogradskog Sajma, gde je iste godine u adaptiranom prostoru pred rekordnih 25 000 gledalaca odigrana i finalna utakmica Evropskog prvenstva u košarci između Jugoslavije i SSSR - a, koju su Rusi dobili minimalnom razlikom. Prvi televizijski komentatori jednog fudbalskog derbija Zvezde i Partizana bili su pokojni Vladanko Stojaković i sadašnji doajen sportskih prenosa Marko Marković, koji je tada bio u ulozi reporterskog početnika. Inače, prvi integralni televizijski prenos jedne fudbalske utakmice u Jugoslaviji, realizovan je iz zagrebačkog studija još 1959. godine, a prijateljsku utakmicu Jugoslavija - Italija 4:1 sa stadiona u Maksimiru komentarisao je, takođe poznati, pokojni komentator Mladen Delić.
Razvojem i rapidnom evolucijom sporta, a pogotovo ekspanzijom i popularizacijom fudbala i televizijski prenosi najznačajnijih sportskih manifestacija dobijaju na značaju, jer svojim neospornim uticajem na mnogobrojnu televizijsku publiku aktivnu učestvuju u afirmaciji sporta i njegovoj propagandi među mladim. Posebno važno mesto u hronološkom pregledu sportskih događaja koji će ostati u sportskim almanasima zauzimaju prvi prenosi sportskih nadmetanja, emitovani u koloru. Tako su oni malobrojni srećnici koji su u našoj zemlji imali kolor televizore tih davnih decenije, mogli da prate po prvi put prenos SP u fudbalu, rađenom u današnjoj kolor verziji 1966. godine, kada je Mondijal organizovala Engleska, a dve godine kasnije prvi put je kolor slika stigla i sa drugog, najkomercijalnijeg sportskog događaja na planeti, posle SP u fudbalu, jer su Letnje Olimpjske Igre u Meskiku 1968. godine prenošene u danas, svima poznatoj kolor tehnici. Na taj način, ljubitelji sporta, posebno "kraljice sportova" atletike, bili su u prilici da čuveni svetski rekord Boba Bimona u skoku u dalj od 8,90 isprate u pravoj dimenziji. Taj legendarni skok i danas odoleva zubu vremena i posle 40 godina, postignut na specifičnoj nadmorskoj visini Siudad Meksika. Sve to, uz takođe, dugotrajni rekord sprintera Pjetra Menee na 200 metara, postignut, takođe na toj Olimpijadi, ne bi imao pravu težinu, da ga kamera nije prenela u spektru svih boja, pa je vizuelni doživljaj televizijske publike bio zaista impresivan.
U našim uslovima, televizijski sportski program dao je značajan stimulans napretku i omasovljenju brojnih sportskih disciplina. Osim standardnih fudbalskih prenosa utakmica prve savezne lige, kao i redovnim prenosima mečeva klubova i reprezentacije u interklupskim i reprezentativnim utakmicama, televizija je davanjem stalnog termina direktnog i kontinuiranog prenosa košarke i rukometa, još sedamdesetih i osamdesetih godina u velikoj meri doprinela afirmaciji ovih sportova kod tinejdžera. Svake subote na prvom televizijskom programu prenošen je prvenstveni košarkaški derbi od 17 časova, a dvorane bi uvek bile prepune bez obzira na prisustvo TV kamera, jer se igrala prvoklasna košarka, za koju se tražila karta više i koja je, za razliku od fudbala već tada postajala, kao i rokenrol kultni simbol gradske, "urbane gerile", koja je kasnije prihvatila i tenis kao još jedan gradski, sportski brend, koji odražava, baš kao i košarka statusni i društveni simbol.
Rukomet je zlatnim i srebrnim medaljama rukometaša i rukometašica na svetskim prvenstvima i Olimpijskim Igrama, sam sebi izborio mesto pod suncem i osigurao, početkom osamdesetih svoj zakupljeni termin prenosa najvažnijeg rukometnog derbija kola, takođe, u prepozantljivom terminu od 18 casova, a svoje mesto pred TV kamerama, imale su i rukometašice i košarkašice, koje su bile televizijski mnogo zastupljenije nego danas. One su to zaslužile rezultatima na velikim takmičenjima, koje je u savremeno doba, od polovine devedesetih godina zauzela u Srbiji odbojka.
style="display:block; text-align:center;"
data-ad-layout="in-article"
data-ad-format="fluid"
data-ad-client="ca-pub-3680394444982515"
data-ad-slot="7364782146">
Mada su se dugo odbojkaši i odbojkašice, u vreme bivše SFRJ žalili da nemaju adekvatnu medijsku pažnju, što se negativno odražava na trend upisivanja dece u škole odbojke, eksplozijom sjajnih rezultata odbojkaša od 1995. godine, a poslednje decenije i odbojkašica, primorali su poslanike televizijskih kuća da promene njihov tretman u hijerarhiji vrednovanja sportskih događaja. Upravo se u kontrastu rukometa i odbojke najbolje odslikava uticaj televizije na prosperitet jednog, odnosno na stagnaciju drugog sporta. U vreme kad su davne 1973. godine rukometašice na SP održanom u Beogradu postale prvakinje sveta, predvođene legendarnom Marom Torti i selektorom Vinkom Kandijom, uz trijumf rukometaša na Olimpijadi u Minhenu 1972. jednostavno su u opštoj, sportskoj euforiji naterali čelne ljude televizije da im ustupe stalni televizijski prostor. Prenošene su i sve značajne utakmice rukometaša i rukometašica u evrokupovima, počev od faze kvalifikacija, tako da nisu bili nimalo zapostavljeni u poređenju sa statusom koji su imali košarkaši i košarkašice. Rukomet, kao univerzalni sport, pristupačan i gradskoj, ali i ruralnoj omladini, nije tražio preterane investicije, pa je na skali gledanosti i popularnosti, bio odmah iza fudbala i košarke, rame uz rame sa boksom, koji je, takođe, imao subotom i nedeljom, redovne termine u sportskim prenosima, ali i u specijalnim sportskim emisijama poput "Sportske subote" i "Sportskog pregleda."
Vremenom, oseka sportskih rezultata na internacionalnom planu, najpre boks, a potom i rukomet, udaljila je na marginu zbivanja, a njihovo mesto su u novije vreme zauzeli u medijskom prostoru odbojka i tenis. Iako nekada na poziciju određenog sporta i njegovu zastupljenost u nekom sportskom mediju utiče i subjektivna uloga i afinitet samog urednika ili direktora neke TV kuće, treba reći da su se i odbojka i tenis sami izborili za današnje pozicije, baš kao i vaterpolo, koji je tek polovinom osamdesetih dobio stalni televizijski prostor na drugom programu, gde su redovno prenošeni svi vaterpolo i rukometni derbiji, dok je prvi program bio rezervisan za fudbal i košarku.
Dugo je alibi uređivačke politike TV stanica u bivšoj Jugoslaviji u sužavanju prostora za prenose odbojke ili tenisa bio u, kako su navodili "enormnoj dužini odbojkaških i teniskih mečeva i nepredvidovosti njihovog trajanja, što remeti ustaljenu TV šemu ostalog programskog sadržaja, pa oni ne mogu da se uklope, sem u davanju reportaža u sitne, noćne sate, kada ne mogu da poremete ustaljeni televizijski program!?" I ovakvo sarkastično, čak i cinično objašnjenje nije sputalo odbojkaške i teniske entuzijaste da mlade animiraju za bavljenje tim sportovima, kao što, recimo, rukometu ili boksu, nije televizija mogla da osigura doživotnu tapiju na redovne sportske prenose. Jer, Parlov, Benes, Perunović, Kačar, vrhunski profesionalni asovi nisu imali dostojne naslednike u svom sportu, pa je to automatski eliminisalo boks sa TV ekrana, kao i brojne afere koje su u bokserskom, kao i u rukometnom savezu u borbi sportskih funkcionera za prevlast u sportskoj organizaciji, rušile mukotrpno stečeni ugled i autoritet. U psihološkom smislu, i ratovi devedesetih godina, na određeni način su destimulativno delovali na mlade da se posvete aktivno bavljenju "plemenitom veštinom", koja je, recimo u mnogim krajevima bivše Jugoslavije, posle fudbala, decenijama bila sport broj 2, čak daleko ispred košarke!
Ali, fenomen sportskog podviga i medalje na Olimpijadi, svetskom ili evropskom prvenstvu je bio uvek "spiritus movens" novim generacijama, koje su uzore uvek tražili među pobednicima, a ne među gubitnicima. Na taj način se može objasniti i današnja popularnost tenisa i odbojke među mladim i njihova želja da se kad porastu bave tim, a ne nekim drugim sportom, jer mladi uvek teže svojim sportskim idolima. Moć psihološke identifikacije uvek se postiže sa pobednicima, pa je logično što su danas najmlađi najviše poneseni trijumfima Novaka Đokovića ili Jelene Janković, ili recimo plivača Milorada Čavića i plivačice Nađe Higl, a manje podstaknuti osvajanjem osmog ili desetog mesta nekad trofejnih i proslavljenih rukometaša i rukometašica.
U sportu se od stare slave ne živi, a najbolji barometar toga je odnos najmlađih prema pojedinim sportskim disciplinama. Čak ni televizija tu ne može da odigra podsticajnu ulogu, ukoliko medijsku propagandu određene sportske akcije ne isprati odgovarajući rezultat samih proizvođača igre na terenu.
