_identitet-srpske-kosarke.jpg "Identitet srpske košarke")
U skladu sa činjenicom da je sintagma personalnog i kolektivnog identiteta često prisutna u svakodnevnim društvenim kretanjima, apstrakt ovog mišljenja predstavlja pokušaj pojmovnog određenja identiteta naše košarke. Svakako da košarku možemo sagledati kao kolektivni kulturni identitet zasnovan na prožimanju samoidentiteta kroz celinu, stoga razmišljanje postavljamo u okvir otklona od preciznih definicija identiteta, to jest, značenje svodimo na određivanje i lociranje personalnog identiteta kroz prizmu kolektivnog. Primarno, na osobine individualnog i kolektivnog, međusobni odnos i relaciju. Kako komponenete košarke nisu nepromenljive kategorije, razmatranje ima karakter dinamičnog pristupa.
Predstava košarkaškog identiteta u Srbiji počiva na obeležjima nacionalnog identiteta, odnosno na posedovanju zajedničke masovne kulture, zajedničkih mitova i sećanja, pravnog i ekonomskog sistema. Kulturna dimenzija košarke pretpostavlja prožimanje identiteta koji su sadržani u zajedničkim vrednostima, simbolima i tradiciji. Složenost i višedimenzijalnost ukazuje na unutrašnju funkciju košarke u okviru koje je naglašen razvoj ličnog identiteta, njegov odnos prema drugim pojedincima, odnos prema kolektivnom i prema drugim kolektivnim identitetima u razvojnom procesu nacije i civilizacije u celini. Status košarke u Srbiji potvrđuje tezu da osećanje nacionalnog identiteta predstavlja snažno sredstvo za određivanje i lociranje personalnih identiteta, stoga je identifikovanje sa vrednostima koje košarka postulira jeste naša društvena činjenica
Postavljanjem prvih tabli i koševa Beogradu (1923) i izlaskom prvog srpskog košarkaškog priručnika (1924) otpočinje aksiološki proces razumevanja košarke i njene suštinske autentičnosti reflektovane u potrebi pronalaženja sklada. Otvaranjem mogućnosti da nova ideja dobije "realnost", stvaraju se uslovi razumevanja neuhvatljive stvarnosti putem metafora i poetskih slika. Tako košarka dobija status potkulture u čijoj osnovi leži celovitost i univerzalnost ljudskog bića u potrazi za svojim određenjem. Sam početak obeležava aktivitet pojedinaca koji su prvi prepoznali potrebu promišljanja dubljeg smisla ličnog identiteta kroz unutrašnju funkciju kolektivnog, dok se obim i intenzitet menja do današnjih dana.
Dvadesetak mladića, košarkaških pionira okupljenih u "Sokolsko drustvo", koji su odigrali prvu košarkašku utakmicu, predstavlja simboličnu mogućnost za promišljanje, samodefinisanje i lociranje sopstvenog identiteta u okviru celine, njegovog pogleda na svet u sebi i oko njega, percipiranje vrednosti i verovanja. Samim tim, košarka učvršćuje svoj status nedeljivog identiteta bez obzira na savremenu tendenciju društvenih kretanja gde se košarka sve više izražava kao potkultura čije karakteristike ukazuju na dekonstrukciju celine.
U duhu vremena u kojem obitava, košarka, kao i svaki kolektivitet, uočava potrebu da se osim racionalnog žive i druge dimenzije bića. Racionalnost u razmišljanju omogućava egzistenciju košarke, ali potpuno sagledavanje celine delatnost je duha. U skladu sa tim, prozimanje personalnih identiteta i sam pojam počiva na temeljima onog što je različito, drugačije - unutrašnje samorazlikovanje i ono što se opaža spolja u vremenu preobražavanja. Tako možemo konstatovati da se pojam identiteta košarke u nas može povezati sa dinamičkim procesom stalnih promena u kulturološkim, političkim, ekonomskim i socijalnim sferama.
Dok je košarka obitavala u amaterskim uslovima postojala je svest o doživljaju i iskustvu koje ostvaruje. Identitet je imao mogućnost identifikovanja sa uzorima koje je svakako bilo podsticajno i gde je postojala percepcija promenljivosti sveta i nepromenljivosti onog što jeste samo po sebi. Prelaskom u profesionalnu sferu, odnos individualnog i kolektivnog identiteta se umnogome usložio, prvenstveno u sučeljavanju interesnih polja gde je primetan preobražaj identiteta u okviru globalnih procesa gde se pažnja usmerava od autentičnosti identiteta do isticanja identičnosti. Različite teorije ljudskog življenja postavljene su na dva osnovna koncepta u kojima se identitet izražavao kao stalnost u promeni i jedinstvo u različitosti.
Čini se da su oba koncepta duboko usađena u naš košarkaški mentalitet. Stalnost se ispoljava u okviru hrišćanskih postulata istine i pravde kroz vanvremensku promenu bez korišćenja iluzija kao substituta, dok se jedinstvo ogleda u sabornosti diversiteta gde se odbacuje postmodernističko fragmentovanje stvarnosti. Ovakvo razmišljanje o identitetu dovodi do zaključka o njegovoj paradoksalnoj prirodi oličenoj u suprotstavljanju principa na kojima počiva svest i stvarnost, subjekat i objekat. Nastavak protivrečnosti ukazuje da ovakav način poimanja kroz međusobno poređenje može dovesti do relativizacije, što se možda i događa, jer rezultati govore u prilog. Ipak, jedino sredstvo provere su naša osećanja i mišljenja. Polje u kome košarka apsolutno ostvaruje svoj smisao jeste usaglašavanje spoljnih, institucionalnih dimenzija života sa unutrašnjim, subjektivnim ili fenomenološkim jer se opšte osobine koje se u stvarnosti suprotstavljaju mogu sažeti u imaginarnoj celini koju košarka odslikava.
Kada govorimo o specifičnosti kauzaliteta ličnih identiteta, košarka jeste zajednički imenitelj u okviru koga se ističu specifične razlike koje su vidljive u okviru modernog mišljenja da se odustaje od subjektivne pretpostavke identiteta kao sopstva u korist koncepta ega i prihvatanja koncepta identičnosti. Košarka se, barem u Srbiji, našla u vrtlogu dezorijentisane potrage za istinskim identitetom i istovremenim odustajanjem od njega. Možda je ovo apstraktno bavljenje identitetom svrhovitije od površnog banalizovanja populizmom. Predlog rešenja nije moguć, moguće je menjati mišljenje i ponašanje, ali identitet ostaje suštinski isti zauvek. Zato je neophodno pristupiti bezuslovnom povezivanju pojmova i aktivnosti koje determinišu identitete, uključiti materijalne i simboličke resurse radi čuvanja svoje posebnosti u okviru globalnih tendencija a da se pritom ne upadne u zamku provincijalizma. Neka nam identitet služi kao metafora za prepoznatljivost.
